LİLLİUM (Zambak) BAKIMI

ZAMBAK BAKIMI

Birçok soğanlı süs bitkisine yanlış olarak zambak denir. Zambaklar cinsine göre mayıs ayında veya yaz aylarında çiçeklenir, yaprakları genelde sonbahara kadar kurumaz. Ayrıca zambak soğanları her zaman ekilebilir. Yaprakları tek tek soğandan çıkar. Çiçek açacağı zaman yapraklı uzun bir gövde çıkarır, bu gövde üzerinde çok sayıda çiçek açar.

1- “Casa Blanca Oriental Lily”. Boyu bir metreyi aşar. Saksıda yetiştirilmeye elverişlidir. Çiçeği beyazdır.

2- Bizde “Mis Zambağı” olarak bilinen Lilium candidum (Madonna lily). Bu da beyaz çiçeklidir. Diğer zambak cinslerinin aksine bunun soğanı çok derine gömülmemelidir. Uç kısmının 3 cm kadar toprağın altında kalması yeter. Kışı yapraklı geçirir. Diğer zambaklar hafif asitli toprakları sevmesine rağmen Mis Zambağı PH derecesi nötr veya hafif alkalinli toprakları sever. Susuzluğa dayanıklıdır. Anavatanı Anadolu ve Balkanlar’dır. Boyu yerine göre bir metreyi çok fazla aşabilir.

Bunlardan başka, düz renk, alacalı, çilli, ebruli her renkten birçok zambak cinsi vardır. Zambak cinslerine göre çiçek renkleri ve gövde boyları değişir. 25 cm’den 2 metreye yaklaşan değişik boylarda farklı zambaklar vardır.

Saksıda Zambak

Hibrit türler kısa boylu olup bol çiçeklenmeleri, kolay bakımı ve dayanıklı olmaları sebebiyle saksıda yetiştirilmeye çok uygundur. Yeterli büyüklükte saksı kullanın, çiçekçilerin yaptığı gibi mini saksılarda yetiştirmeyin. Onların usulü ticaridir, hedefleri satışa kadardır; sanki insanlar bu bitkiyi çiçeği solunca çöpe atacaklarmış gibi düşünürler. Minik saksıda çiçek açmış olarak altığınız zambaklarınızı, köklerine zarar vermeden çıkarıp daha büyük bir saksıya dikin.

Soğanlara Uygun Saksı

Saksı toprağı karışımı: %50 iyi bahçe toprağı + %25 torf + %25 perlit. Soğanlar iyice yapraklandıktan itibaren düzenli aralıklarla besin vermelisiniz.Saksıda yetiştirilen zambakların toprağı her yıl yenilenmeli.

Bahçelerde, zambak cinsine göre veya soğanların büyüklüğüne göre 15 cm’den 30 cm’ye kadar uzunlukta yanları olan bir üçgen düşünüp soğanları üçgenin köşelerine dikecek şekilde, üçerli guruplar halinde dikmeli. Soğanın büyüklüğüne göre, soğanın üç misli derinliğe gömülmesi lazım. Soğanları diktikten sonra hemen bolca sulamalısınız. Yapraklanması geç olabilir. Onun için her soğanın yanına bir işaret çubuğu koyun ki yerini unutmayasınız.

Tek soğan için, soğanın çevresinde üç parmak boşluk kalacak şekilde büyüklükte ve özellikle derin bir saksı gerekiyor. Mis zambağı dışındaki bütün zambaklar soğanının 3 – 4 misli derinliğine gömülmeli; ona göre derin saksı lazım. Birkaç soğanı aynı saksıya dikecekseniz: yeterince büyük saksı kullanarak aralarında bir soğan hacmi kadar mesafe, saksı kenarı ile olan aralıkta üç parmak kadar mesafe bırakmalısınız.

Zambak Soğanlarının Ekilmesi

Soğanlar sonbaharda ekilir deniyor ama her zaman ekilebilir çünkü zambaklar laleler kadar müşkülpesent değildir, onun için soğanları ne zaman bulursanız saklamayın hemen ekin. Gübresiz toprağa ekilmeleri gerekiyor. Toprak süzek değilse dere kumu veya perlit gibi maddelerle ve yaprak çürüntüsü + humus ile karıştırılmalı böylece toprak işlenmeli.

Zambak Bakımı

İlkbaharda çevresi çapalanıp toprağın üst yüzeyi doğal gübre ile karıştırılmalı. Çiçek açmadan evvel ve çiçekler solduktan sonra gübre şerbeti veya organik sıvı besin ile gıda takviyesi çok iyi olur. Solan çiçekler hemen koparılmalı, tohum oluşturmasına izin verilmemeli. Gövde çiçeksiz kalınca kesmemelisiniz bütün yapraklarının kendiliğinden kurumasını beklemelisiniz yoksa soğanlar iyi gelişemez zayıf kalırlar. Çiçekleri kesip alacaksanız dalın en az üçte bir kısmı kalmalı.

Sulama

Toprak kuruduğu zaman bol sulanır ki su aşağılara bütün köklere erişebilsin. Toprak kurumadıkça sulamayın, tamamen kurumasını da beklemeyin.

Çoğaltılması

Tohumla, yavru soğanlarıyla ve dişlerinin ayrılmasıyla çoğaltılır. En kolayı soğanları ayırmakla ya da dişleri ile çoğaltmaktır. Çoğaltılma usulleri zambak çeşidine göre değişiklik gösterebilir.

1- Gelişmiş yavruları ayırmak: Zambakları 3 – 4 yılda bir büyük yavrulardan ayırmak iyi olur. Bunun için sonbaharda iyi gelişmiş yavrular ayrılır ve bekletilmeden ayrı yerlere dikilirler.

2- Sap dibinde oluşan yavruları ayırmak: Her yıl, zambak soğanı ucundan toprak yüzeyine kadar olan gövde sap bölgesinde gelişirler. Zambak cinsine ve iyi bakıma göre sayıları ve büyüklükleri değişir. Ana soğanda köklenme ne kadar iyi ise sap dibi yavru oluşması o kadar başarılı olur. Toprak biraz havadar ve humuslu olursa köklenme iyi olur. Sap dibi soğanlarının kimisi gözle zor görülür küçüklükte, kimisi ana soğan büyüklüğünde olup hepsi ana soğan gibi dişlidir, kök kaidesi ve uç kısmı hazırdır. Bunları ayırma zamanı çiçeklenmeden 6 – 8 hafta sonrasıdır. Ayrılan yavrular hemen dikilmelidir. Bu işi yaparken bütün soğanı söktüyseniz onu da derhal dikmelisiniz.

3- Gövde yaprakları dibi yavru soğanlarla: Kaplan zambağı (tiger lilly) ve bazı hibrit türlerde gövde üzerinde yaprakların diplerinde küçük yumrular oluşur. Yaprak dibinde oluşan soğanları hemen koparmayın, iyice olgunlaşmalarını bekleyin. Bazıları olduğu yerde yapraklanır ve köklenir. Bazıları yere düşer hemen köklenerek kendisini toprağa gömmeye çalışır. Bu mini yavrular yapraklanmada acele ediyorlar ki soğanlarını bir an önce daha da geliştirmeye büyütmeye başlasınlar. Çiçek açma olgunluğuna gelmeleri iki veya üç yılı bulur.

4- Dişleri ile çoğaltmak: Her bir zambak soğanı sarımsak dişleri gibi pek çok dişlerden oluşur. Diş ayırmak her zaman olabilir ama en iyi zaman çiçeklenme sonudur veya türe ve tekniğe göre değişir. Karmaşık bir iş. Çok kısa bir genel özeti:

Zambağın dibini dikkatle kazarak en dış dişleri “dip bağlantısıyla” ayırmalısınız. Yani dip kısmında tutundukları doku ile alınmalı. Sayıyı abartmayın yoksa zambak gelecek yıla zayıf kalır. Dişler uçları dışarıda kalacak şekilde yarı yarıya torf + perlit karışımına dikilir. Bir kasada olmalı, kasanın üstü şeffaf bir kapakla veya naylon gerilerek kapatılmalı. Aydınlık, çok sıcak olmayan (ortalama 20 derece olan) bir yerde bekletilir. Her bir diş yeni bir yumrucuk oluşturur. Bunlar nohut büyüklüğüne gelip ve ayrıca köklendiği zaman saksılara dikilir. Veya buzdolabında bir ay bekletilir sonra saksılara dikilir. Buz dolabında bekletmenin faydası, yapraklanmanın daha gür olması, büyümenin hızlı olması içindir. Çoğu zambak türlerinde gerekmiyor.

Nohut büyüklüğüne gelen ve köklenen yavrular saksılara alındığında oda sıcaklığında bol aydınlık yerde tutulur.

Saksılarda iyice yapraklanan yavrular daha sonra tek tek küçük saksılara alınır.

Yaz ortasından itibaren eğer yapraklardaki bozulmalar aşırı boyutlara varırsa sulamayı bırakmak gerekirki kurusun.İyice kuruduktan sonra bir iki hafta daha bekleyin.Sonra sökün dikkatle kontrol edin. İrili ufaklı yavrular oluşmuştur onları ayırın.Bekletmeye gerek yok, tekrar dikin. Yavruları büyüklüklerine göre ayrı ayrı dikin. Sonbahar serinlerinde veya kışa doğru yeşermeye başlarlar.

Belirli bir cinsin renge göre değişen farklı cinsleri değil; birbirlerinden şekil, koku ve birçok özellikleriyle farklı cinsten zambaklar bir arada yetiştirilmemeli. Bazı cins zambaklar virüs taşır; bu virüsler kendisine zarar vermez ama başka cins zambaklara geçerlerse onları öldürür. Onun için bir cinste, aynı cinsin farklı renklerinde karar kılın veya birbirlerinden çok farklı zambak cinslerini ayrı ayrı saksılarda birbirlerine çok yakın olmamak şartıyla yetiştirin.

Toprak adamakıllı kurudukça hafiften sularsınız böylece soğanlar güçten düşmez. Topraktan söküp bekletme koşullarına göre zarar verici oranlarda sıvı kaybı olabiliyor.

Zambak AÇIK HAVA, esinti, rüzgar ve bol güneş isteyen bir bitkidir. Evlerde yetiştirilmez.

Yılda bir defa çiçek açarlar sonra çiçekler solar.

                                              Evimdeki LİLLİUM'lardan Resimler

Yapı Marketten aldığım beyaz soğanlar meyvesini verdi :)

Aşağıdaki diğer içeriklerimizde ilginizi çekebilir!

• SÜMBÜL (Hyacinthus) BAKIMI
• KALANCHOE (Blossfeldiana ve Calandiva) BAKIMI
• HASEKİ KÜPESİ (Aquilegia Winky) BAKIMI
• İPEK ÇİÇEĞİ / KEDİ TIRNAĞI BAKIMI (Portulaca Grand...
• MENEKŞE (AFRİKA) BAKIMI
• YASEMİN (Jasminum Polyanthum) BAKIMI
• HANIMELİ (LONICERA) BAKIMI
• KANA/TESPİH (CANNA) BAKIMI
• MAVİŞ ÇİÇEĞİ (Campanula Carpatica) BAKIMI
• ÇİLEK (Strawberry) BAKIMI
• SARDUNYA (Pelargonium) BAKIMI
• ORTANCA ÜRETİMİ
• FİTTONİA BAKIMI
• İRİS (Süsen) Çiçeği BAKIMI
• ÜZÜM SÜMBÜLÜ (Muscari Armeniacum) BAKIMI
• KANAYAN KALPLER (Lamprocapnos Spectabilis) BAKIMI
• PÜSKÜL ÇİÇEĞİ (CELOSİA) BAKIMI
• ÇİĞDEM (Crocus) BAKIMI
• GUZMANYA (GUZMANİA) BAKIMI
• LALE (Tulipa) BAKIMI
• KÜPE ÇİÇEĞİ (Fuchsia) BAKIMI
• AÇELYA (Rhododendron Simsii) BAKIMI
• UYKU ÇİÇEĞİ (Oxalidaceae) BAKIMI
• HERCAİ MENEKŞE (Viola) BAKIMI
• ÇİÇEKLERİ SULAMA YÖNTEMLERİ
• KARANFİL (Dianthus Caryophyllus) BAKIMI
• BEGONVİL (Bougainvillea) BAKIMI
• GÜL (Yediveren/Minyatür) BAKIMI
• FESLEĞEN (Ocimum Basilicum) BAKIMI
• ORKİDE (Phalaenopsis) BAKIMI
• ÇİÇEKLERİN BÖCEKLENME SEBEPLERİ
• KASIMPATI (Krizantem) BAKIMI
• AĞAÇ MİNESİ (LANTANA) BAKIMI
• TELGRAF ÇİÇEĞİ (TRADESCANTİA) BAKIMI
• YAPRAK GÜZELİ (KOLYOS) BAKIMI
• MUM ÇİÇEĞİ (HOYA CARNOSA) BAKIMI
• BEGONVİL (Bougainvillea) BAKIMI
• YILBAŞI ÇİÇEĞİ (ZYGOCACTUS) BAKIMI
• SIKLAMEN (Cyclamen) BAKIMI
• CAM GÜZELİ (Yeni Gine) BAKIMI
• YILDIZ ÇİÇEĞİ (DAHLİA) BAKIMI
• PETUNYA (Petunia Hybrida) BAKIMI
• LİLLİUM (Zambak) BAKIMI
• ATATÜRK ÇİÇEĞİ (Euphorbia Pulcherrima) BAKIMI
• AKŞAM SEFASI (Mirabilis Jalapa) BAKIMI
• KRATON BAKIMI (CROTON)
• BEGONYA TORAN,KATMERLİ/BODUR BAKIMI
• ATEŞ ÇİÇEĞİ BAKIMI (Salvia splendens)
• BARDAK MENEKŞESİ BAKIMI (Florist’s Gloxinia)
• DİKENLER TACI (Euphorbia milii) BAKIMI
• ANTORYUM (ANTHURİUM) BAKIMI
• ÇANTA BAKIMI (Calceolaria Biflora)
• İLKBAHAR (SPRİNG)
• DOĞA TAKVİMİ
• ESKİ ARABALARDAN BAHÇE DEKORASYONU
• ORTANCA RENK DEĞİŞTİRME
• ÇİÇEK TOHUMLARI (Resimli)
• DOMATES (CHERİ) BAKIMI
• ÇUHA ÇİÇEĞİ (Primula Vulgaris) BAKIMI
• TOPRAK SEÇİMİ
• NERGİS(Narcissus) BAKIMI
• ORTANCA (Hydrangea Macrophylla) BAKIMI
• PASSİFLORA (Çarkıfelek) BAKIMI
• BARIŞ ÇİÇEĞİ (Spathyphyllum) BAKIMI
• RUJ ÇİÇEĞİ (AESCHYNANTHUS RADİCANS) BAKIMI
• YER MİNESİ BAKIMI (Verbena Hybrida)
• ALYSSUM BAKIMI (KUDUZOTU/DELİOTU)
• VİDEO GALERİSİ
• NADİDE ÇİÇEKLER
• FREZYA / YALINKAT (FRESİA) BAKIMI
• CENNET KUŞU ( STRELITZIA) BAKIMI
• BRUGMANSİA (Angels Trumpet) BAKIMI
• İSPANYOL OMLETİ (Limnanthes) BAKIMI
• BOSTAN (SEBZE) BAKIMI
• SOĞAN BAKIMI
• PENSTEMON BAKIMI
• ÇAN ÇİMİ (Briza Media) BAKIMI
• YÜKSÜK OTU (Digitalis) BAKIMI
• TÜRKİYE İKLİM HARİTASI
• SOĞANLI ve YUMRULU ÇİÇEKLER
• KOYUN GÖZÜ (Gazania) BAKIMI
• SİNERYA (CINENERIA) BAKIMI
• SÜS LAHANASI (Brassica Olerace Acephala) BAKIMI
• ÇİÇEK BAKIMINDA ''PÜF'' NOKTALAR